Het is mogelijk dat kippen besmet raken met diverse kippenziekten. Sommige zijn goed te herkennen, andere wat lastiger. We proberen u een beschrijving te geven van bepaalde ziekten en wat je eraan kan doen. Door op tijd een ziekte of aandoening bij kippen te ontdekken, kunnen er een hoop problemen voorkomen worden. In de meeste gevallen kun je het risico op ziekten met een paar simpele maatregelen al aanzienlijk verkleinen. Wij helpen je je kippen gezond te houden en geven je informatie over iedere denkbare kippenziekte.
Een ziekte bij kippen kan herkend worden aan de ziekteverschijnselen. Door goede kennis te verkrijgen van de verschillende symptomen, kan er snel gereageerd worden wanneer de kippen afwijkend gedrag vertonen. Dat is belangrijk, want kippen laten niet snel zien dat ze ziek zijn.
De meeste kippenziekten delen een aantal symptomen. Op basis hiervan weet je dat de kip ziek is, maar nog niet met wat voor ziekte je precies te maken hebt. Door te letten op de combinatie van verschillende (specifieke) ziekteverschijnselen kom je erachter aan welke ziekte een kip lijdt.
Sommige ziekten hebben overlappende ziekteverschijnselen. Andere plagen en ziekten zoals bloedluis, wormen en kalkpoten zijn makkelijker te onderscheiden. Voor deze problemen hoeft vaak de dierenarts niet te worden ingeschakeld. Door het probleem direct te herkennen, kan er doeltreffend worden bestreden.
Sinds 1 januari 2014 is de wet voor het gebruik van medicijnen bij dieren flink gewijzigd. Het is daarom niet meer mogelijk om antibiotica ter bestrijding van bacteriële infecties bij de dierenwinkel of de apotheek te kopen. Hierdoor kan het zijn dat de voor jouw vertrouwde medicijnen uit de handel zijn genomen of nog alleen op voorschrift van de dierenarts te krijgen zijn. Dit geldt niet voor alle medicijnen, bijvoorbeeld middelen tegen wormen of bloedluis zijn nog gewoon te verkrijgen. Doordat antibiotica niet meer vrij te verkrijgen zijn bij dierenwinkels, wenden veel kippenhouders zich tot homeopathische geneesmiddelen. Op deze website gaan we met de tijd mee. De kippenziekten worden uitvoerig beschreven en naast de oorzaken, symptomen en gevolgen proberen we ook goede behandelmethodes en middelen te benoemen, zodat het ongedierte of de kippenziekten zo snel mogelijk bestreden kunnen worden. Aarzel niet om u probleem met ons te bespreken.
Kalkpoten worden veroorzaakt door de kalkpootmijt (Cnemidocoptes mutans). De kalkpootmijt is een kleine mijt ( 0.1 tot 1 mm groot) die je met het blote oog niet kan zien. De mijt boort gangen in het hoornig gedeelte van de poot en de tenen en leeft van het bloed van de kip. Ze leeft tussen de pootschubben, waardoor de schubben open gaan staan. Bij verder gevorderde kalkpoten ontstaat er een wit/grijze kalkachtige aanslag op de poten, dit zijn de uitwerpselen van de mijt.
Eigenlijk is bloedluis geen goede benaming, omdat het niet om een luis, maar om een mijt gaat. Het diertje lijkt op een superklein spinnetje van een halve millimeter. Zijn kleur is geel, maar na een portie kippenbloed is hij letterlijk bloedrood. Bloedmijten zijn met het blote oog goed zichtbaar maar verschuilen zich overdag in de spleten en kieren van het kippenhok, waar ze hun eitjes leggen. ’s Nachts verlaten de bloedmijten hun schuilplaatsen en gaan bloed zuigen bij onze kippen.
Rode bloedmijten zijn hardnekkige parasieten en ontwikkelen zich zeer snel. Een cyclus van ei tot volwassen bloedluis duurt ongeveer 10 dagen. Onder gunstige omstandigheden ( +25°C) gaat de vermenigvuldiging het snelst.
De kippen gaan door bloedarmoede vooral verzwakken, krijgen bleke kam en lellen. Het verenpak komt er lelijk uit te zien en de kippen gaan vermageren. Met als resultaat dat er geen eieren meer worden gelegd en in het ergste geval met de dood tot gevolg. Doordat de dieren vooral ’s nachts worden gehinderd komt er onrust in het hok. Als de dieren ’s nachts naar buiten kunnen, zullen ze uiteindelijk liever een buitenslaapplaats gaan opzoeken.
Aanwezigheid van veel bloedmijten in een hok is dikwijls te herkennen aan het ‘lichtgrijze stof’ in het hok. Dit ‘stof’ zijn de omhulsels van de bloedmijten.
Tegen rode vogelmijt of bloedluis zijn bestrijdingsmiddelen verkrijgbaar die zowel op de kippen zelf als in het kippenhok toegepast kunnen worden. Eenmaal een infectie in het hok aanwezig is, kan er het beste met chemische middelen behandeld worden. Er zijn diverse producten in de handel die goed tegen bloedluizen werken. Maar er zijn geen middelen tegen de eitjes van de bloedmijt. Dat betekent dat er herhaald moet worden met de behandeling, omdat er uit deze eitjes weer nieuwe bloedluizen geboren worden. Zeker bij warm weer gaat dit snel en dient de behandeling al na 7 dagen herhaald te worden. De eieren kunnen tot 2 jaar blijven rusten en dan nog succesvol uitkomen. Bij alle vormen van behandeling is het grootste probleem om de bloedluizen goed te raken. Dus proberen om alle spleten en kieren zo goed mogelijk in te smeren of te sprayen.
Oplosbare stoffen die werkzaam zijn tegen bloedluizen: vb Solfac EWO 50 van Bayer, Ms Cy-Fly van schippers, Byemite van Bayer
Poeder ter bestrijding van vlooien en ectoparasieten bij kippen en kleine huisdieren: vb Veeluispoeder van edialux
Door knoflook of knoflookextracten toe te dienen aan het drinkwater of aan het kippenvoer lusten de bloedluizen het bloed van de kippen niet meer en sterven. Enkele teentjes knoflook in het hok verdrijft de bloedluizen.
De bodem van het verblijf, alsook het legnest kan bedekt worden met tabakstelen. Bloedluizen houden niet van die geur waardoor ze op afstand blijven.
Het is van groot belang de dieren en het hok samen te behandelen !
Bij zware besmetting is het nodig om zowel de dieren als het hok te behandelen met een in water oplosbaar product en na 7 dagen herhalen.
Kippen kunnen hun eigen eieren kapot maken. Soms per ongeluk, soms met opzet.Dit wijst op een gebrek aan kalk. Als de kipeen hapje uit een van de eieren neemt, kan het zijn dat ze merkt hoe lekkerdeze zijn. Geen ei is dan meer veilig voor haar. Gelukkig is het mogelijk om de kippen deze vervelende gewoonte weer af te leren.
Dien extra kalk toe onder de vorm van oesterschelpen aan de voeding van de kip. Je mag zeker eierschalen aan kippen geven, dat geeft hen de nodige kalk terug . De eierschalen laten drogen , fijn stampen en vermenen onder het kippenvoer (ze moeten onherkenbaar zijn voor de kip). Het is goed voor hun maag.
Als simpele methode wordt aangeraden om nepeieren van kalk in het hok te leggen, het pikken wordt dan niet beloond en de kip zal haar belangstelling voor de inhoud van het ei verliezen.
Er wordt zelfs beweerd dat het plaatsen van nepeieren de eiproductie zou bevorderen.
Een andere variant van het fopei is een ei leeg blazen en opvullen met mosterd of tabasco. Wanneer kippen de vieze smaak proeven na het pikken zullen ze dit afleren. ( lukt niet altijd)
Een andere methode om het eieren pikken te voorkomen, is door gebruik te maken van een speciaal ‘wegrol’ legnest. De kippen leggen de eieren op hun speciale nest en de eieren rollen vanzelf in een bakje dat niet bereikbaar is voor de kippen. In deze bakjes kunnen meerdere eieren verzameld worden.
De beste manier om de kip het eierpikken af te leren is het verwijderen van de punt van de snavel. Het is zoiets als nagels knippen. Bij het branden wordt de punt van de snavel met een gloeiend plaatje afgebrand. Door het plaatje te verhitten wordt de wond meteen dichtgeschroeid. Alle kippen in het hok moeten behandeld worden. Wij helpen u graag bij deze kosteloze behandeling!
Voorkom te allen tijde dat er veel eieren in één legnest liggen
Men spreekt van legnood als een kip een ei moet leggen dat klaar zit in de eileider, maar dat niet naar buiten geperst kan worden. Legnood heeft veel mogelijke oorzaken en is geen besmettelijke aandoening. Het probleem zit altijd ergens in het proces van de leg. Legnood komt meestal voor bij jonge leghennen die voor het eerst moeten leggen. Het komt ook voor bij oudere kippen als ze een ei moeten leggen dat veel groter is dan normaal (eieren met dubbele dooiers), gebroken is of indien het ei dwars zit. Andere mogelijke oorzaken zijn gebrek aan kalk, overgewicht, ontsteking van de eileider, ontwikkeling van een ei vóór de kip volgroeid is en een gebrek aan nestlocaties. Zo kan legnood ook ontstaan wanneer kippen onvoldoende calcium binnen krijgen. Calcium is belangrijk voor de ontwikkeling van de schaal van het ei. Er kunnen infecties ontstaan en het weefsel van de kip kan beschadigd raken. Daarnaast zorgt legnood voor stress bij de kip. Het is een kwaal die zeker niet onderschat mag worden, want indien we niet tijdig ingrijpen kan de hen er zelfs aan sterven.
Legnood bij kippen is vrij goed te herkennen aan enkele duidelijke symptomen. De hen zal het nest niet of nauwelijks verlaten en lange tijd persen. Ook wordt een karakteristieke ‘pinguïnhouding’ aangenomen: de kip waggelt als een pinguïn door de aanwezigheid van het ei.
Kippen met legnood verliezen hun eetlust en drinken weinig. Ze zijn niet actief en hebben vaak trillende vleugels. De ontlasting van een kip met legnood is waterig of in zijn geheel niet aanwezig. Het ei blokkeert grotendeels de ontlasting. Soms zijn uitstulpingen van de cloaca zichtbaar bij kippen met legnood. Deze hangen in dat geval naar buiten. Wanneer er een stukje cloaca naar buiten hangt, dient de leghen te worden verwijderd van haar hokgenoten. Deze zouden de uithangende ‘prolaps’ aanpikken waardoor de hen ernstig tot dodelijk verwond wordt. Neem bij twijfel altijd contact op met een dierenarts, bij voorkeur één die gespecialiseerd is in pluimvee.
Kippen met legnood dienen zo snel mogelijk apart gezet te worden, zodat ze een speciale behandeling kunnen krijgen. Hanteer de hen wel voorzichtig, zodat het ei niet inwendig kan breken. De kip moet in een verblijf geplaatst worden met een warme omgevingstemperatuur, bij voorkeur tussen de 28 en 32 graden. Dit stimuleert de leg. Het kan ook helpen om wat slaolie in de cloaca van de kip te druppelen. Soms kan het toedienen van extra calcium al voldoende zijn om de leg te laten plaatsvinden.
Om legnood te voorkomen, is het belangrijk dat kippen goed gebalanceerde voeding krijgen. De legkorrel dient onder andere voldoende calcium te bevatten. Ook de omgevingstemperatuur is erg belangrijk bij het voorkomen van legnood. Met een warmtebron voorkom je dat de omgevingstemperatuur te laag wordt. De kippen bevinden zich altijd in een aangename omgevingstemperatuur en legnood wordt voorkomen.
Eens per jaar gaan kippen in de rui om de versleten veren te vervangen. Tijdens het ruien ligt het kippenhok vol met veren en zien de kippen er zielig uit.
De rui vergt veel energie van de kippen, wat ze kwetsbaarder maakt voor ziektes. Het is daarom belangrijk om ze te ondersteunen. Het ruiproces duurt gemiddeld vier tot acht weken. Het nieuwe verenpak verschilt meestal niet met het oude., maar soms is de tekening iets anders. Ruien kost kippen enorm veel energie. Daarnaast is het verenpak tijdelijk vrij dun. De kippen zijn hierdoor vatbaarder voor infecties en ziekten..
Het ruiproces duurt maximaal acht weken. In deze tijd leggen hennen niet of nauwelijks eieren. Legkorrel is daarom niet perse noodzakelijk. Voeding met veel energierijke ingrediënten (zoals granen) is een welkome aanvulling op het menu. Ook kan het verstandig zijn om de kippen extra vitaminen te geven dat de kippen makkelijker door het ruiproces heen helpt. Dit verbetert tevens de weerstand van de kippen. Met deze extra goede verzorging zullen de kippen de rui goed doorstaan en er met een mooi gezond verenpak weer stralend en fit uit komen.
Kippen voelen zich in de rui niet goed. Tijdens de rui zijn kippen vrij inactief en maken ze weinig geluid. Ze zijn bleker en dunner. De rui is een natuurlijk proces, dus bezorgd zijn om de kippen is niet noodzakelijk. Zolang ze goed verzorgd worden, goed eten en drinken , is er niets aan de hand. Lijkt een kip toch erg zwak, dan kan het zijn dat ze door de verminderde weerstand ziek geworden is. Met voedingssupplementen van blubke kan de weerstand verbeterd worden.
In de ruiperiode hebben kippen behoefte aan extra kalk voor de aanmaak van nieuwe pennen. Oesterschelpen voorziet in de behoefte aan kalk. Dit is niet alleen van belang voor de aanmaak van veren, maar ook voor de aanmaak van eierschalen.
Om aan de behoefte aan energie te voldoen is het verstandig de kippen extra granen te geven. Mais, wat in de zomermaanden voor dikke kippen zorgt, komt nu handig van pas. De vetten en oliën in het graan zijn nu een goede aanvulling op het menu. Ook extra vitaminen in het water zorgen voor een hogere vitaliteit, wat de snelheid van de rui bevorderd. Soms zijn er kippen die moeilijk door de rui komen.
De krop is een soort opslagzakje, waar het voedsel dat de kippen binnenkrijgen in terecht komt. Aan het einde van de dag hebben kippen meestal een goed gevulde krop, waar deze de volgende ochtend weer leeg is. De krop bestaat uit een verzameling spieren waar het voedsel tijdelijk in opgeslagen en ingeweekt wordt met het speeksel van de kippen. Dan duwt de spiermassa het ingeweekte voedsel door de slokdarm naar de eerste maag.
Door het eten van onjuist, teveel of te groot voedsel kunnen kippen last krijgen van een kropverstopping. Dit kan leiden tot verminderde eetlust en uiteindelijk de dood. Lichte verstoppingen kunnen worden verholpen door de krop te ledigen of te masseren.
Een probleem dat kan ontstaan bij kippen is dat de krop het voedsel niet goed door kan voeren. Hierdoor hoopt de hoeveelheid voedsel in de krop op en kan deze erg uitzetten. Dit kan zorgen voor evenwichtsproblemen bij de kippen, maar kan er ook voor zorgen dat de kippen moeite hebben met het op stok gaan. De krop raakt dus overvol en dan zal de kip zich ook snel wat ziek gaan gedragen. Soms maken kippen dan rare bewegingen met hun hoofd en nek en hebben ze moeite met slikken.
De grootste veroorzaker van een kropverstopping is door het eten van onjuist voedsel. Dit kan voedsel zijn dat te lang is en daardoor blijft steken (zoals lange luzerne, stro of hooisprieten). Het kan ook voedsel zijn dat uitzet (brood) of voedsel dat heel veel (bij het voeren van stro, hooi en luzerne) of heel weinig vezels bevat. Dit zorgt ervoor dat de krop het eten en het drinken niet goed kan verwerken en dat deze verstopt raakt.
Twee soorten kropverstopping: zachte en harde kropverstopping. De weke krop is zacht en bestaat uit een vies ruikende massa. De lucht in de krop is ontstaan door gassen die voorkomen uit de vergisting van de kropinhoud. Hierbij is het slijmvlies in de krop vaak ontstoken en dit kan ook de directe oorzaak van de verstopping zijn. Houd de kip met zijn rug naar beneden en zorg ervoor dat de kop naar beneden hangt. Masseer langzaam de massa voorzichtig in de richting van de snavel zodat het naar buiten komt om de inhoud van de krop te verwijderen. Lukt het niet dan kan de dierenarts de krop opensnijden en de inhoud verwijderen. Wacht hiermee niet te lang!
In tegenstelling tot de zachte krop is er bij de harde krop weinig vocht en gasvorming aanwezig. Een harde krop komt vaak voor bij de opname van teveel vezelrijk voer zoals hooi, stro, luzerne en/of gras. Ook hierbij kan het geven van een massage de verstopping verhelpen. Maar nu wordt de inhoud richting de spiermaag geperst. Met behulp van (veel) lauwwarm water of olie masseer je de krop voorzichtig en geduldig. Het is mogelijk dat je dit meerdere keren moeten herhalen (met tussenpozen) voordat de verstopping is verholpen. Het heeft de voorkeur om water te gebruiken in plaats van olie, omdat teveel olie schadelijk kan zijn voor de kippen.
Als de massage bij de zachte of harde krop gelukt is, kun je de dieren het beste apart zetten. Geef ze voor een lange periode van 2 dagen (48 uur) geen eten. Uiteraard wel vers drinkwater met eventueel toevoeging van vitamines om de kippen er sneller bovenop te helpen.
De afgelopen tijd is de temperatuur weer flink aan het dalen. Kippen met lange kammen en lellen kunnen wanneer de temperatuur onder de 6 graden duikt bevriezen. Je kunt dit zien doordat de kammen en lellen van de kippen zwart gaan kleuren, ze kunnen uiteindelijk afsterven. Zeker wanneer het dan weer warmer wordt, kunnen deze wonden gaan ontsteken.
Wanneer de luchtvochtigheid toeneemt en het erg koud wordt, ontstaat de grootste kans van bevriezing. Wanneer je een slechte ventilatie in het hok hebt moet je gaan oppassen. Een goed hok is aan te raden.
De meeste bevroren lellen en kammen zal je aantreffen bij kippenrassen die van nature al lange lellen en kammen hebben, zoals bijvoorbeeld de Leghorn. Hennen hebben dit probleem niet, omdat zij met hun kopje onder hun vleugel slapen tijdens koude winters.
Al je een bril draagt, weet je wel dat er condens kan ontstaan wanneer je van buiten naar binnen gaat. Dit is eigenlijk hetzelfde als wat er gebeurd bij je kippen. Wanneer een kip vanuit zijn warme kippenhok naar buiten gaat, met vocht op zijn kam of lel, dan is er een kans dat deze bevriest.
Het kippenhok moet zelfs tijdens koud weer goed geventileerd blijven. Kippen zouden tegen de kou moeten kunnen (wanneer ze in een goede gezondheid verkeren en een volledig verenkleed hebben).
Je kan de kam en lellen insmeren met vaseline om ze te beschermen.
Gesloten op feestdagen
